Harlem to historyczne, polityczne, religijne i kulturalne serce czarnej Ameryki. Według wielu mieszkańców Nowego Jorku, szczególnie Afroamerykanów, traci swój charakter i za jakiś czas może stać się skansenem. Nazwa Harlem nadana została przez Holendrów w XVII wieku. W czasach niewolnictwa była ziemią obiecaną dla Afroamerykanów z Południa, którzy uciekali przed segregacją rasową. W 1950 r.w Harlemie mieszkało 340 000 czarnych – 98 procent całej populacji. W 2008 r. było ich tam już tylko 153 000, co stanowiło 41 procent ludności.

Harlem był synonimem „eleganckiego życia” przez większą część XIX wieku. Był przedmieściem Manhattanu, gdzie zamożni nowojorczycy budowali swoje letnie rezydencje. Dla nich Harlem był centrum nocnych rozrywek – przyjeżdżano tu imprezować w lokalach whites only, jak Cotton Club, gdzie orkiestra Duke’a Ellingtona grała dla białych.

IMG_5002

IMG_5007

W latach 20’ XX wieku Harlem był centrum rozkwitu „czarnej” kultury, znanej również pod nazwą „renesans Harlemu”. Był to czas wspaniałej produkcji artystycznej, jednak czarnoskórzy byli czasami wykluczani z oglądania tego, co ich artyści tworzyli. Muzyka, sztuka, teatr i literatura – wszystkie rozwijały się w Harlemie, a wielu znaczących artystów ugruntowało swoją pozycję w każdym z gatunków. Z powodu utraty zatrudnienia wynikającego z wielkiego kryzysu oraz szczególnie po II Wojnie Światowej i de-industrializacji w Nowym Jorku wskaźniki przestępczości i biedy znacznie się podwyższyły. Pomimo stałej, dobrze trzymającej się klasy średniej, dzielnica była związana z różnymi społecznymi kłopotami przez dekady.

Dziś Harlem jest jedną z największych atrakcji turystycznych Nowego Jorku. Przestępczość na Harlemie spadła, zabytkowe kamienice są odnawiane, buduje się nowoczesne apartamenty, powstają nowe restauracje i galerie. Znajduje się tu ponad 400 kościołów ze wspaniałą architekturą. Domy z tzw. Brownstones czyli z czerwono-brązowego piaskowca stanowią nieodłączny element krajobrazu tej części Manhattanu. Ceny apartamentów w kamienicach z brownstone sięgają zwykle kilku milionów dolarów.
Hamilton-Heights-and-Ext2
Hamilton Heights to historyczny i elegancki dystrykt Harlemu rozciągajacy sie od 135 do 155 ulicy, oraz od rzeki Hudson River do Edgecombe Avenue na wschodzie. Rzędy kamienic z brownstone budowane w różnych stylach, takich jak Beaux Arts, Seattle, holenderskim i neoromańskim oraz w bogatej palecie kolorów są uważane za najbardziej atrakcyjne w Nowym Jorku. Ich pierwsi właściciele to imigranci głownie z Niemiec, Irlandii i Włoszech. Na Hamilton Heights przy Convent Ave. & 135 ulicy znajduje się The City College of New York (CCNY), pierwszy college założony w Stanach Zjednoczonych.
0792e0094a3a680096c1c3808ed0ee536e96195b+1004++0+75
Serce Harlemu to tętniąca życiem 125 ulica, nazywaną „Piątą Aleją Harlemu”, przy której mieści się legendarny klub muzyczny Apollo Theatre, restauracja Sylvia’s serwująca dania kuchni czarnej ludności, jak również wiele innych afrykańskich restauracji, sklepów z afrykańską odzieżą i muzyką.

Apollo Theater
Apollo Theater

Apollo Theatre, otwarty w 1914 roku, do 1934 był dostępny tylko dla białych. W latach 30. i 40. ubiegłego wieku występował tam niemal każdy znany czarnoskóry muzyk. Obecnie Apollo Theatre jest odwiedzany przez 1,3 mln osób rocznie. Od sześćdziesięciu lat odbywają sie tu Amateurs Night, środowe wieczory amatorskie, na których występują mało znani, ale obiecujący artyści, na ktorych możemy posłuchać muzyki blues i soul. To tu rozpoczynali swoją karierę M.in. James Brown, Dionne Warwick, Ella Fitzgerald, tu grywali Duke Ellington i Miles Davis. Na scenie Apollo Theatre występował też Michael Jackson. Po jego śmierci w 2009 r., tysiące fanów przynosiło pod wejście do teatru kwiaty i znicze.

photo 4-65

photo 2-73

photo 2-72

Na 125 ulicy znajduje się również Studio Museum – centrum twórczości czarnoskórych artystów założone w roku 1968. Kolekcja muzeum obejmuje ponad 1600 obrazów, rzeźb, rysunków, grafik, fotografii i instalacji artystów takich jak Romare Bearden czy Jacob Lawrence.

Studio Museum
Studio Museum

 

ekspozycja w muzeum
Ekspozycja w muzeum

photo 4-67

Przy Amsterdam Ave. i 112 ulicy znajduje się Cathedral Church of St. John the Divine (katedra pod wezwaniem św. Jana z Patmos) uważana za największy kościół na świecie. Ma ponad 180 metrów długości, 146 metrów szerokości, w nawie świątyni długiej na około 100 metrów mieści się 5000 wiernych. Budowę katedry rozpoczeto w 1892 roku i do dziś jeszcze nie zakończono. Jest mieszaniną stylu neoromańskiego z neogotykiem. Główna jej fasada wychodzi na  Riverside Park Drive i Palisady, a prezbiterium, otoczone wieńcem kaplic, niemal dotyka zbocza skarpy, po której wspinają się  strome ścieżki Morningside Parku. W sąsiedztwie budynków katedralnych, kryje się jedyny taki w Nowym Jorku Ogród Biblijny, którego rabaty zostały obsadzone ściśle według klucza biblijnego.

Katedra pod wezwaniem św. Jana z Patmos
Katedra pod wezwaniem św. Jana z Patmos

Abyssinian Baptist Church to kolejne miejsce, które trzeba odwiedzić będąc na Harlemie. Kościoł legenda, jeden z najstarszych kościołów afroamerykańskich założony w 1808 r. przez grupę czarnych baptystów w proteście przeciwko segregacji rasowej w swojej wcześniejszej świątyni. Zgromadzenie uaktywniło się politycznie dzięki m.in. kongresmenowi Adamowi Clayton Powellowi Jr.

Abyssinian Baptist Church to znacznie więcej niż kościół – to potężna instytucja społeczna, kulturalna, a nawet polityczna, jak wiele innych kościołów afroamerykańskich. Prowadzi warsztaty dla emerytów, terapię dla chorych, oferuje groszowe posiłki dla biednych. Pełni też rolę ośrodka kultury, podtrzymującego tradycje Harlem Rennaissance i legendę jego sław. Na kościelnych organach grał tu Fats Waller, tu odbywały się uroczystości pogrzebowe Counta Basie, a ślub brał Nat King Cole. Gwiazdy dzisiejsze występują w kościele od pół roku na comiesięcznych Jazz Vespers. Jedną z największych atrakcji Harlemu są koncerty chórów gospel w Abyssinian Baptist Church, które zyskały sławę w Ameryce i na całym świecie. Muzyka Gospel rozbrzmiewa w wielu innych murzyńskich kościołach, ale nigdzie tak pięknie jak w Abyssinian Baptist Church. Msza gospel z możliwością udziału turystów odbywa się w niedziele o godz. 11.00 (trzeba przyjść znacznie wcześniej). Wymagany jest skromny strój.

Abyssinian Baptist Church
Abyssinian Baptist Church

 

Przy 116 ulicy i Broadway, znajduje się Columbia University należący do prestiżowej Ligi Bluszczowej (Ivy League) czyli czołówki elitarnych uczelni w USA. To piąty najstarszy uniwersytet w USA. Uczelnia została założona królewskim aktem fundacyjnym z dnia 31 października 1754 pod nazwą College of the Province of New York, a w 1794 roku została przemianowana na cześć Krzysztofa Kolumba. Studiuje tu 29 tys. studentów. Uczelnia przyznaje co roku ważną amerykańską nagrodę literacką – Pulitzer Price, posiada także własne wydawnictwo – Columbia University Press. Może pochwalić się również największą liczbą wykładowców z Nagrodą Nobla i trzema prezydentami Stanów Zjednoczonych.

Uniwersytet Columbia jest instytucją niezależną, wspieraną ze środków prywatnych i o bardzo uniwersalistycznym podejściu do rasy i wyznania. Od 1 lipca 2014 roku dzięki darowiznom polskich i polonijnych firm, instytucji i organizacji oraz hojności anonimowych i indywidualnych darczyńców na uniwersytecie zostala otwarta Polska Katedra, która kształci osoby zainteresowane studiami polskoznawczymi.

Uniwersytet Columbia stostuje na etapie rekrutacji politykę “need-blind”, czyli bierze pod uwagę tylko kwalifikacje, a nie zamożność studenta oraz zobowiązuje się udzielić pomocy finansowej w razie takiej potrzeby. Dotyczy to jednak wyłącznie obywateli i stałych rezydentów USA oraz Kanady i Meksyku.

Columbia University
Columbia University

Będąc na Harlemie warto wybrać się na Harlem Market (52 st W 116th St pomiędzy Malcolm X Blvd i Fifth Ave.) To hala targowa założona przez czarnoskórych mieszkańców Harlemu, w której można dostać wszystko co afrykańskie: figurki, bębny, maski, rękodzieło, wyroby skórzane, tkaniny, przyprawy, etniczne jedzenie, instrumenty muzyczne, barwne koszule dashiki czy płyty muzyczne. Idealne miejsce na zrobienie fryzury afro lub dredów.
Tekst i zdjęcia: Marta Kustek

Harlem Market
Harlem Market

 

Harlem Market
Harlem Market

IMG_5015

IMG_5016

IMG_5013
photo 1-71

IMG_5003

Poprzedni artykuł„Dziecko wie jaką wartość ma jego drugi język”
Następny artykułFilmy z podpisami pomocą w nauce języka

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj