Nauczyciel towarzyszy młodemu pokoleniu od zarania dziejów.
Pedagogika jest nauką nierozerwalnie związaną z nauczycielem. Nauką o kształceniu, edukacji i wychowaniu. Przez pedagogikę rozumiemy szeroko pojęty proces wspierający rozwój jednostki, by doprowadzić do wytworzenia się u niej prawidłowych postaw i umiejętności pozyskiwania wiedzy.
Kształcenie to intencjonalne rozwijanie tej wiedzy i motywacji do pozyskiwania umiejętności w różnych sferach życia zarówno osobistego, jak i społecznego oraz zawodowego. Edukacja obejmuje zarówno wszelkie elementy kształcenia, jak i zorganizowane czynności nauczania, uczenia się i wychowania na wszystkich szczeblach. Wszystko to odbywa się przy udziale nauczyciela i jego wiedzy.
Z teoretycznymi rozważaniami nad zagadnieniami związanymi z pedagogiką spotykamy się w starożytnej Grecji. Refleksje nad pedagogiką, nauczycielem i uczniem dostrzec można np. w filozofii stoików i Arystotelesa. Sama nazwa „pedagogika” wywodzi się z języka greckiego, gdzie słowo pais to chłopiec, a ago prowadzić. W czasach starożytnych pedagogiem był niewolnik, który prowadził chłopca do szkoły. Współcześnie nauczyciel jest pedagogiem i to on ma za zadanie prowadzić ucznia, jednak już nie do szkoły, a przez poszczególne etapy jego edukacji.
O roli nauczyciela we współczesnej szkole mówi się często. Słychać głosy, że trudno być teraz nauczycielem i przekazywać swą wiedzę innym. Powiedzenie „obyś cudze dzieci uczył” nabiera nowego znaczenia. Sami nauczyciele wyrażają opinię, że jest im bardzo ciężko, a podejmowane przez nich próby dotarcia do młodych ludzi często nie kończą się powodzeniem. Czasy, w jaki żyjemy, nie sprzyjają autorytetom. By przekazać dobrze wiedzę, trzeba jednak mieć autorytet, bo tylko wtedy wiedza ta faktycznie trafi do młodego pokolenia.
Nauczycielowi ze szkoły sobotniej, który spotyka się z dziećmi tylko raz w tygodniu, jest znacznie trudniej wyrobić sobie autorytet.
Dlaczego? Jedna z definicji mówi, że człowiek mający autorytet to „człowiek budzący zaufanie, będący ekspertem w jakiejś dziedzinie albo wyrocznią w sprawach moralnych, cieszący się poważaniem i mający wpływ na zachowania i myślenie innych ludzi (…). Instytucja, pismo, itp. które mają wpływ na opinię społeczną, cieszą się poważaniem, gdyż reprezentują wartości lub treści akceptowane i ważne dla jakiejś jgrupy ludzi (…). Moc wpływania na opinię i zachowanie innych ludzi, uznanie, poważanie u ludzi, uchodzenie za eksperta w jakiejś dziedzinie”.
Uczniowie uznają autorytet nauczyciela dzięki doświadczeniu w toku edukacji oraz poprzez obserwację nauczyciela. Jeśli nauczyciel jest autentyczny, godny zaufania i poważania, to z pewnością ten autorytet zdobędzie. Ważne są cechy osobowe nauczyciela, które uczniowie błyskawicznie wyłapują. Cechy te powinny być godne naśladowania.
Bardzo ważny jest też kontakt z samym uczniem. Nawiązanie z nim dobrych relacji.
Dziś nauczyciel nie jest już powiernikiem, jego rolę sprowadza się do wykładania danego przedmiotu. Po lekcjach każdy idzie w swoją stronę. Kontakty stają się więc bardzo płytkie.
A co z samą wiedzą? Dzisiejsi uczniowie stawiają przed nauczycielem wiele wymagań, zwłaszcza dotyczących jego kompetencji. Współczesny nauczyciel powinien posiadać ich wiele. Musi mieć m.in. zdolność do takiego zachowania w interakcji z otoczeniem, aby stosownie do sytuacji realizować indywidualne cele. Powinien wykorzystywać swoje zdolności do posługiwania się wyznaczonymi umiejętnościami do efektywnego radzenia sobie z otaczającym światem. Posiadać kompetencje podmiotowe, komunikacyjne, dydaktyczne, a także moralne. Musi być człowiekiem wykształconym, cały czas udoskonalającym swój warsztat pracy; rozumiejącym, że efektywność działania jego placówki oświatowej w dużej mierze zależy od kompetencji i wykształconej kadry.
Dlatego tak duży nacisk kładziemy na rozwój własny nauczycieli szkół sobotnich i zachęcamy do korzystania z dodatkowego kształcenia w formie szkoleń i warsztatów. Doskonalenie się w zawodzie jest nie tylko instrumentem ciągłej odnowy kwalifikacji, ale może być skutecznym środkiem zapobiegania procesom ‘wypalania zawodowego’ nauczycieli i terapią na już zaistniałe objawy takiego zniechęcenia i utraty motywacji. Warto też dodać, że dzisiejsze dzieci są bardzo nowoczesne, obyte z nowymi technologiami. Nauczyciel powinien „nadążać” za ich rozwojem poprzez kształcenie również w tym obszarze.
Przed nauczycielem stoi ogromny trud przygotowania młodego pokolenia do życia w świecie pluralizmu moralnych wartości i konieczności wyborów, których każdy człowiek musi dokonywać sam. Rolą nauczyciela jest wyzwalanie i budowanie w młodym człowieku siły, która przygotuje go do podejmowania właściwych wyborów. Nauczyciel, przekazując tajniki wiedzy z różnych dziedzin, powinien znać ich prawidłowości i zasady. On sam zobowiązany jest do dokładnego poznania danej nauki. Szczegółowe rozeznanie i znajomość treści nauczanego przez niego przedmiotu pozwoli na swobodę poruszania się w tej nauce. Na swobodne odpowiedzi na rodzące się pytania.
„Nie dość jest, aby nauczyciel umiał nauki, które podawać podjął się przez swój urząd, ale nadto powinien pojąć całą ich treść, wiedzieć ich użycie i koniec i być sposobnym uczyć nowych” – pisał Grzegorz Piramowicz.
Dodatkowa trudność w przypadku nauczyciela sobotniej szkoły to zachęcenie ucznia do korzystania z zajęć i oferty szkoły. Często słyszymy, że dzieci nie chcą przychodzić na dodatkowe zajęcia sobotnie. Jak to zmienić? Podczas naszych szkoleń przekazujemy nauczycielom gotowe rozwiązania na poprowadzenie lekcji tak, by stała się interesująca i pobudziła ciekawość poznawczą ucznia; mówimy, jak wykorzystać pracę mózgu, by szybciej się uczyć i zapamiętywać oraz, co ogólnie zrobić, by uczniom chciało się chcieć kontynuować naukę i zdobywać wiedzę o Polsce.
Jeśli chcą Państwo zapoznać się z tymi technikami zachęcamy do kontaktu.
Agata Majda
The Future of Education, Wielka Brytania
Agata Majda, pedagog, certyfikowany terapeuta eegbiofeedback i Metody Warnkego, coach, trener edukacji włączającej, doradca zawodowy, specjalista od ADHD i zachowań trudnych, założyciel Polskiego Towarzystwa ADHD w Polsce. Kontakt: coachingandeducation@gmail.com
