„gwiazda betlejemska czy Gwiazda Betlejemska”
Świętom Bożego Narodzenia towarzyszy określona symbolika. Z tym czasem związany jest zwyczaj kupowania kwiatu – gwiazdy betlejemskiej. Z kolei drogę do Betlejem wskazywała Gwiazda Betlejemska. Pisownia dużą bądź małą literą wynika z tego, czy chodzi o kwiat, czy obiekt astronomiczny.
„Sylwester czy sylwester”
„Wielki słownik ortograficzny” PWN wyjaśnia, że nazwy wszystkich obrzędów, zabaw, zwyczajów pisze się małą literą – andrzejki, mikołajki, walentynki. Pisownia wielką literą jest uzasadniona wtedy, gdy Sylwester jest synonimem wigilii Nowego Roku.
„Trzej Królowie i Pasterze”
Wymienione wyżej postacie występują w przedstawieniu bożonarodzeniowym zwanym jasełkami. Jest to forma sceniczna. Zgodnie z regułami ortograficznymi nazwy pospolite użyte w funkcji imion własnych postaci literackich (filmowych, teatralnych) należy pisać wielką literą. Dodatkowo taką formę zapisu mogą tłumaczyć względy grzecznościowe i uczuciowe. Pisownia Trzech Króli jest zgodna ze zwyczajem językowym.
„z okazji Świąt Bożego Narodzenia czy z okazji świąt Bożego Narodzenia”
Zwyczajowo piszemy z okazji Świąt Bożego Narodzenia. Uroczysty i niecodzienny nastrój w czasie Bożego Narodzenia uzasadnia wybór formy Święta Bożego Narodzenia. W ten sposób akcentuje się także kontekst emocjonalny.
Motywację uczuciową związaną z pisownią wielką literą wyjaśniają reguły ortograficzne: „Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze” („Wielki słownik ortograficzny”PWN).
„życzenia z okazji Nowego Roku czy z okazji nowego roku”
Zwyczajowo przyjęło się pisać życzenia z okazji Nowego Roku. Wiadomo, że odnoszą się do całego nowego roku kalendarzowego, który rozpoczyna się świętem Nowego Roku.
Oprac. Monika Kaczor
Poradnia Językowa Uniwersytetu Zielonogórskiego
Poradnia Językowa Uniwersytetu Zielonogórskiego powstała 1 października 2009 roku z inicjatywy prowadzącego od lat działalność popularyzatorską prof. dra hab. Mariana Bugajskiego, który sprawuje nad nią opiekę naukową. Tworzy ją zespół językoznawców skupionych w Zakładzie Komunikacji Językowej Instytutu Filologii Polskiej: prof. dr hab. Marian Bugajski, prof. UZ dr hab. Marzanna Uździcka, prof. UZ dr hab. Magdalena Steciąg, dr hab. Anna Wojciechowska,dr hab. Piotr Kładoczny, dr Magdalena Idzikowska, dr Monika Kaczor i mgr Kaja Rostkowska.
