Według dostępnych danych w USA istnieje około 120 polskich sobotnich szkół, a liczbę uczniów szacuje się na 26 tys. Znacząca siła polskości w Ameryce! Warto i trzeba o niej pisać. Nasz portal od 8 lat publikuje informacje, wywiady, reportaże na temat polonijnej oświaty i jest propagatorem dwujęzyczności wśród Polaków na całym świecie.
Bez wiedzy o początkach polonijnej edukacji nie jesteśmy w stanie ocenić, jakie zostały zrobione postępy. Z przeszłości czerpiemy inspirację i uczymy sie na błędach. Warto zatem poznać historię polonijnej edukacji w USA w pigułce, bo tak można określić rozdział „Nauczanie języka polskiego w Stanach Zjednoczonych”, napisany przez Izoldę Wolski-Moskoff, który jest częścią poradnika dla rodziców na imigracji „Dwujęzyczni i dwukulturowi„. Ten bezpłatny poradnik można w całości wydrukować z linku na naszym portalu:
Przypominamy też wywiad z autorką rozdziału:
Zapraszamy do lektury fragmentów Nauczania języka polskiego w Stanach Zjednoczonych, które, mamy nadzieję, że zachęcą szczególnie nauczycieli i rodziców, do zagłębienia się w poradniku „Dwujęzyczni i dwukulturowi”.
Dziękujemy pani Izoldzie Wolski-Moskoff, lektorce języka polskiego na Ohio State University, która pisze doktorat na temat języka polskiego w Stanach Zjednoczonych, za włączenie informacji o działalności naszego portalu na rzecz polonijnej oświaty i dwujęzyczności.
Danuta Świątek
Chęć zachowania kultury i języka wśród amerykańskiej Polonii zasługuje na szczególne uznanie m.in. dlatego, że stosunek do imigrantów, zwłaszcza tych z Europy Wschodniej, był w USA często nieprzychylny. Ponadto podejście do dwujęzyczności było dotąd raczej negatywne, a znajomości języków obcych nie uważano za wartościową umiejętność. Mimo, że historia Stanów Zjednoczonych dowodzi szybko postępującej asymilacji imigrantów, obawiano się, że stanowią oni zagrożenie dla kultury amerykańskiej. Dlatego ogromny nacisk kładziono na uczenie przybyszów języka angielskiego, natomiast ich dzieci nie były zachęcane do zachowania języka używanego w domu, wręcz przeciwnie – sugerowano im, że może on mieć niekorzystny wpływ na postępy w angielskim.
Dopiero stosunkowo niedawno zaczęto dostrzegać w Stanach Zjednoczonych korzyści wynikające ze znajomości języków obcych. Wciąż jednak do wyjątków należą szkoły podstawowe, w których uczy się języka obcego. Drugi język wprowadzany jest dopiero w szkołach średnich, a największy nacisk kładzie się na jego nauczanie na uniwersytetach i w college’ach. Niestety nadal w wielu środowiskach istnieje przekonanie, że dzieci dwujęzyczne mają problem z nauką. Tym stereotypom ulegają niektórzy polscy rodzice, którzy zaczynają używać języka angielskiego w kontaktach ze swoimi dziećmi, pragnąc pomóc im w ten sposób, w swoim przekonaniu, w nauce tego języka.
Tymczasem, jak dowodzą badania, dzieci imigrantów po rozpoczęciu nauki w amerykańskich szkołach nie tylko szybko doganiają swoich rówieśników w posługiwaniu się językiem angielskim, ale także język ten staje się ich językiem dominującym, kosztem języka używanego w domu. Dlatego troska rodziców o to, by dzieciom nie popsuć angielskiego akcentu używaniem przez nie języka rodzimego, jest zupełnie bezpodstawna. Jak wykazują badania, to język używany w domu ulega uproszczeniu, podczas gdy język angielski rozwija się niewspółmiernie lepiej wraz z ogólnym rozwojem dziecka osiągniętym dzięki edukacji w języku angielskim.
xxx
W drugiej połowie dziewiętnastego wieku Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych rozpoczął tworzenie szkół parafialnych, które miały służyć edukacji młodzieży w duchu katolickim. Mieszkając i pracując w swoich etnicznych enklawach, ówcześni polscy imigranci przyjęli bardzo pozytywnie ideę polskiej szkoły parafialnej, gdzie po polsku uczono nie tylko języka polskiego, ale również innych przedmiotów. Liczba tych szkół rosła z roku na rok. Zwykle obok nowo powstającego kościoła wznoszono dodatkowy budynek, w którym miała się mieścić szkoła. Według historyków liczba polskich parafii w Stanach Zjednoczonych osiągnęła szczyt w 1929 roku, kiedy było ich około pięćset czterdzieści.
Największym problemem tych szkół było znalezienie odpowiednio wykwalifikowanych nauczycieli. Początkowo funkcję tę sprawowali organiści, ale wkrótce zaczęto sprowadzać z Polski zakony żeńskie, które miały sprawować pieczę nad oświatą. Siostry zakonne uczące w tych placówkach uchodziły za bardzo dobrze wykształcone i przygotowane do zawodu. Ponieważ zapotrzebowanie szkół na nowych nauczycieli było większe niż możliwości zakonów z Polski, z czasem rozpoczęto kształcenie sióstr, które urodziły się już w Stanach Zjednoczonych. Nie było ono jednak dostatecznie pogłębione, co przyczyniło się do obniżenia poziomu nauczania w szkołach parafialnych. Parafie i zakony zajmujące się edukacją starały się rozwiązać ten problem, wysyłając zakonnice na lokalne uniwersytety, zwykle katolickie, ale też stanowe, w celu podniesienia przez nie kwalifikacji. Ponadto organizowano letnie kursy dla zakonnic nauczycielek. Efektem tych starań było nie tylko podniesienie poziomu nauczania w polskich szkołach parafialnych, ale także większe ich otwarcie na wpływy innych kultur i religii.
Prowadzący polskie szkoły parafialne zdecydowali się na stopniowe przybliżanie programu nauczania do modelu amerykańskich szkół publicznych. W związku z tym wprowadzono naukę języka angielskiego oraz historii i kultury amerykańskiej. Około 1914 roku połowy przedmiotów w szkołach parafialnych uczono już w języku angielskim.
xxx
Oprócz stowarzyszeń, o których była mowa, pojawiają się też inicjatywy oddolne, rodziców czy nauczycieli. Na uwagę zasługuje szczególnie portal internetowy www.dobrapolskaszkola.com Powstał osiem lat temu w Nowym Jorku i razem z Fundacją Dobra Polska Szkoła służy wspólnocie polonijnej. Ich celem jest propagowanie dwujęzyczności wśród dzieci polskich emigrantów nie tylko w Stanach Zjednoczonych. Na portalu pojawiają się informacje dotyczące życia polonijnego, ale przede wszystkim rady i wskazówki dla rodziców i nauczycieli polonijnych. Można tam znaleźć wiele interesujących informacji na temat wychowywania dzieci dwujęzycznych zarówno w domu, jak i w szkole. Ponadto na portalu znajdują się materiały i gry, z których mogą korzystać zarówno rodzice, jak i nauczyciele.
Redaktorki portalu starają się śledzić najnowsze publikacje w dziedzinie dwujęzyczności oraz informować o możliwościach uczenia się języka polskiego w Stanach Zjednoczonych, także na poziomie uniwersyteckim. Osoby związane z portalem i Fundacją organizują rokrocznie Polonijny Dzień Dwujęzyczności. Ze względu na nowoczesne podejście do zagadnienia dwujęzyczności portal cieszy się dużą popularnością wśród Polonii na całym świecie.