Czytanie polskich legend – wspaniały sposób na naukę polskiego języka!

Na polonijnym rynku edukacyjnym każdy nowy podręcznik to wydarzenie o którym warto, by wiedziały polonijne szkoły. Brakuje nowych książek, przystosowanych do współczesnych polonijnych realiów nauki języka polskiego. Właśnie na rynku wydawniczym ukazał się nowy podręcznik pt. Legendy polskie na A2. Podręcznik dla dzieci polonijnych i nie tylko – 20 legend ze wszystkich polskich województw. Podręcznik finansuje Polska Akademia Nauk Społecznych i Humanistycznych – Polish Academy of Social Sciences and Humanities (PASSH) w Londynie. Jego autorami są: dr Mateusz Gaze, Piotr Kosla, Dorota Hrycak – Krzyżanowska, Magdalena Synowiec, Małgorzata McCabe i Marta Archman. Podręcznik ma być dostępny do nauki we wrześniu tego roku i może również trafi do USA.

O PASSH mówi jej rektor dr Aleksandra Jędraszek-Geisler: Jesteśmy jednostką naukowo – badawczą, unikatową na skalę światową, która łączy pracę naukowo – badawczą z praktyką, w celu szerzenia języka polskiego i historii polskiej na różnych kontynentach. Chcemy również badać wiele aspektów związanych z Polonią na świecie, a także jednoczyć środowiska polonijne ze świata w celu wymiany doświadczeń i podnoszenia jakości pracy na rzecz z Polonii. 

PASSH, który powstał na początku 2020, jest również organizatorem nowej inicjatywy –  Międzynarodowego Dnia Polonijnej Edukacji.

O nowym podręczniku Danuta Świątek rozmawia z jego autorami oraz rektorem placówki w Londynie.

Jak narodził się pomysł na podręcznik z legendami polskimi?

dr Mateusz Gaze: Pomysł powstał kilka lat temu, jeszcze na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie, na którym w ramach studiów podyplomowych Nauczanie Języka i Kultury Polskiej poza Polską prowadzonych wespół z Uniwersytetem Łódzkim, miałem przyjemność prowadzić zajęcia z zakresu kultury w nauczaniu języka polskiego. W ramach zajęć studenci mieli za zadanie wykonać adaptat polskiej legendy, czyli uprościć tekst do poziomu językowego dzieci polonijnych. Prace były tak dobre, że zdecydowaliśmy wspólnie ze słuchaczami, którzy już wtedy często byli doświadczonymi nauczycielami, iż warto je wydać. Obecnie pracujemy z mniejszym zespole i chcemy udoskonalić studencki projekt. Chcemy rozszerzyć repertuar legend, unowocześnić ćwiczenia, stworzyć platformę do interaktywnej pracy.

Piotr Kosla: Na rynku jest wiele książek z polskimi legendami, ale całkowitym novum jest książka zawierająca zestaw ćwiczeń do legend rozwijających sprawności językowe.

Dorota  Hrycak-Krzyżanowska: Już przy pierwszych tekstach legend zdecydowaliśmy, że będziemy ilustrować nasz podręcznik. Ilustracje powiązane są z ćwiczeniami leksykalnymi, wspomagają sprawność mówienia, pisania i oczywiście podnoszą atrakcyjność podręcznika.

Czy to legendy z poszczególnych regionów Polski, by też przedstawić geografię kraju?

dr Mateusz Gaze: Nasz podręcznik ma być przede wszystkim wykorzystywany na lekcji języka polskiego w szkołach sobotnich. Legendy będą podzielone na województwa, dzięki temu dziecko będzie mogło poznać również mniej oczywiste i mniej znane legendy. Podręcznik będzie skonstruowany tak, że również nauczyciele historii, geografii, czy wiedzy o Polsce będą mogli go wykorzystać na swoich lekcjach. Przygotowaliśmy do legend ciekawostki historyczne i geograficzne wraz z krótkimi ćwiczeniami. 

Piotr Kosla: Gros najbardziej znanych legend pochodzi z Wielkopolski oraz Małopolski dwóch regionów związanych z polską państwowością od zarania dziejów. Celem autorów było spopularyzowanie może troche mniej znanych, ale równie ważnych i ciekawych klechd z pozostałych regionów. Większość potomków polskiej diaspory rozrzuconej po całym świecie, zapytanych o miejsca w Polsce, jednym tchem potrafi wymienić Warszawę, Kraków, czy Gdańsk. Ale Polska to nie tylko Warszawa i Kraków. Polska to 16 województw. 16 regionów z których każdy ma do zaoferowania coś interesującego. Legendy częściowo mają za zadanie odkryć na nowo wszystkie te miejsca dla uczących się jezyka polskiego.

Do której klasy/poziomu znajomości polskiego jest podręcznik skierowany?

dr Mateusz Gaze: Teksty legend zostały uproszczone do poziomu A2 (według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego), czyli takiego,  na którym dziecko rozumie najważniejsze treści i intencje zawarte w tekstach mówionych i pisanych wyrażone w prosty sposób. 

Piotr Kosla: Podręcznik Legendy jest dość uniwersalna więc może być również wykorzystana w procesie nauczania młodzieży i dorosłych. Ćwiczenia w niej zawarte są tak skonstruowane żeby nie były zbyt infantylne i skierowane tylko dla młodszych uczniów.

Dorota Hrycak- Krzyżanowska: W Polskich Szkołach Przedmiotów Ojczystych zrzeszonych w Polskiej Macierzy, jak u również w Szkole Polskiej przy Ambasadzie RP w Londynie, uczniowie klas IV mają w programie nauczania baśnie, podania i legendy polskie. Nasz podręcznik doskonale wpisuje się w te potrzeby. Dzięki jego ciekawej formie, dobrze dobranym i atrakcyjnym ćwiczeniom oraz ilustracjom jest książką, po którą chętnie sięgają nauczyciela i ich uczniowie. Przystępny tekst legend sprzyja temu, że nauczyciele klas II-III  korzystają naszego podręcznika. Muszę przyznać, iż dorośli studenci z dużym zainteresowaniem pracują z tekstami naszych legend. Oprócz nauki języka czerpią z nich także ciekawą wiedzę o historii, geografii i kulturze Polski.

Czy podręcznik może służyć jako główny podręcznik do nauki języka, czy też jako materiał pomocniczy? Jaki jest zamiar autorów podręcznika?

dr Mateusz Gaze: Naszym celem jest przede wszystkim zapoznanie dzieci z bardzo ważnym elementem polskiej kultury, czyli legendami. Legendy stanowią przestrzeń kulturową wspólną dla dziecka polonijnego, jego rodziców, rodziny w Polsce, polskich kolegów. Tak naprawdę to legendy (jako jedne z nielicznych tekstów literackich) będą znane dziecku polonijnemu i pozostałym Polakom. Stanowią one jądro polskości, możemy je nazwać mitologią naszego kraju. 

Piotr Kosla: Książka Legendy aspiruje do miana podrecznika może nie tyle podstawowego – co raczej przybliżającego polski folklor. Legendy towarzyszyły naszym przodkom, od zawsze. Kiedyś przekazywane w formie ustnej, dziś w formie pisanej pozwalają utożsamiać się z określonym miejscem lub społeczeństwem danego regionu. Legendy pozwalają nam uczestniczyć w wydarzeniach, które opisują, poznać jej bohaterów, bo przecież wierzymy, że część z nich istniała naprawdę i miała realny wpływ na historię Polski. Równie ważnym elementem jest też topografia, czyli miejsce do którego odnoszą sie wydarzenia opisane w legendach. Informacje te, a także dołączone do legend ćwiczenia sprawiają że podręcznik „Legendy” może być ciekawym urozmaiceniem podczas nauki języka polskiego.

Dorota Hrycak – Krzyżanowska: Musimy pamiętać, że najważniejszym celem nauczycieli języka polskiego poza Polską jest zainteresowanie dzieci i młodzież nauką języka polskiego. Wykorzystanie literatury w nauczniu jest niezmiernie ważne, Podręcznik Legendy jest autentycznym materiałem językowym, wzbogaca kulturowo i językowo oraz daje możliwość osobistego zaangażowania uczniów. Nauczyciele poprzez wprowadzenie aktywizujących metod nauczania podczas pracy z tekstem legend, takich jak grywalizacja czy storytelling podnoszą atrakcyjność lekcji, co sprzyja zainteresowaniu uczniów nauką języka polskiego. Równocześnie pracujemy nad stworzeniem gry edukacyjnej powiązanej z tekstami legend, praca jest juz bardzo zaawansowana. Na bazie podręcznika powstały również  karty do storytelling, jedne przeznaczone są dla dzieci młodszych, można je wykorzystac w teatrzyku Kamishibai oraz karty dla wszystkich grup wiekowych. Karty wpierają zapamiętywanie oraz sprawności mówienia, stanowią dużą atrakcje na lekcjach.

Czy podręcznik będzie dostępny w USA?

dr Aleksandra Jędraszek-Geisler: Chcielibyśmy, aby podręcznik  był również dostępny w USA. Współpracujemy ze Zrzeszeniem Nauczycieli Polskich w Ameryce z siedzibą w Chicago i być może tam zwrócimy się z propozycją współpracy w zakresie dystrybucji. Jesteśmy też otwarci na propozycje z innych miejsc.

Z informacji na Waszym portalu wynika, że organizujecie Międzynarodowy Dzień Edukacji Polonijnej (MDEP) w Londynie. Następny ma być w styczniu 2021. Co w jego planach?

W planach II MDEP jest przeprowadzenie części wykładowej przez specjalistów/pracowników naukowych z Polski i zza granicy z dziedziny glottodydaktyki. W drugiej części wydarzenie zorganizowane zostaną warsztaty dla nauczycieli. Każdy uczestnik będzie miał do wyboru trzy z sześciu warsztatów, gdyż odbywać się one będą po dwa równolegle. Podczas II MDEP przedstawione zostaną również wyniki dużego międzynarodowego badania na temat nauczania zdalnego. Badanie jest realizowane przez mgr Dorotę Hrycak-Krzyżanowską i dr Aleksandrę Jędryszek-Geisler od 20 marca do 30 czerwca tego roku. Biorą w nich udział nauczyciele i uczniowie między innymi z Polski, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Czech i Słowacji. 

Kto może brać udział?

Udział w MDEP mogą wziąć wszystkie zainteresowane osoby związane z edukacją i/lub Polonią. W II MDEP przewidujemy dwie formy uczestnictwa: tradycyjną oraz w formie zdalnej (do wyboru). W sytuacji pandemii jedynie w formie zdalnej. Aby wziąć udział w wydarzeniu należy w odpowiednim terminie zarejestrować się.

Czy udział w II MDEP będzie odpłatny?

Tak, ale nie będą to duże kwoty. W tym roku uczestnictwo kosztowało £35, w tym materiały konferencyjne, certyfikaty uczestnictwa, przekąski w trakcie przerw oraz uroczysta kolacja. Planujemy podobny koszt na kolejnym, za uczestnictwo on-line trzeba będzie zapłacić w granicach £10-15.  Rejestrację rozpoczniemy od września i zapraszamy do zapisów na rejestracjamdep@passhlondyn.eu

Kto brał udział  w I Międzynarodowym Dniu Polonijnej Edukacji?

W I MDEP udział brali nauczyciele z Wielkiej Brytanii, Polski, Francji, Irlandii, Hiszpanii, Niemiec. Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce z siedzibą w Chicago było zainteresowane udziałem, jednak na zbyt krótki okres czasu nie zdążył nikt przylecieć. Odbywało się ono jedynie w formie tradycyjnej. Ze względu na bardzo ograniczoną liczbę miejsc w I MDEP mogło i wzięło udział około 80 uczestników. Ze względu na sale oraz to, że druga część to praca warsztatowa nie mogliśmy przyjąć więcej osób.  

Jakie refleksje przyniósł I Międzynarodowy Dzień Polonijnej Edukacji?

I MDEP pokazał przede wszystkim, że istnieje wielkie zapotrzebowanie na tego typu spotkania, podnoszenie wiedzy i kompetencji nauczycieli szkół polonijnych. Niezwykle często uczestnicy podkreślali też jak ważna jest dla nich wymiana międzynarodowych doświadczeń w zakresie pracy w szkole polonijnej i I MDEP był do tego doskonałą okazją. W związku z tym, że podczas tego wydarzenia prezentowany był po raz pierwszy podręcznik „Legendy polskie” zaobserwowaliśmy, że jest bardzo duża potrzeba napisania podręcznika i dlatego powstaje kolejny z legendami dla dzieci szkół polonijnych nie tylko z Wielkiej Brytanii. Poza tym mamy w planach napisanie podręcznika dla dzieci w wieku 13-15 lat, który będzie obejmował pełne dwa lata nauki jako główny podręcznik. Ujawniono też, że jest duża potrzeba wsparcia w postaci szkoleń i materiałów dla dyrektorów/kierowników szkół polonijnych na świecie. Dotąd prowadzonych jest dużo szkoleń, ale skierowanych do nauczycieli ogólnie, natomiast wsparcia stricte dla osób zarządzających placówkami jest zdecydowanie za mało. W związku z tym obecnie pracujemy nad projektem w ramach programu Erasmus +, gdzie chcemy wyposażyć dyrektorów w odpowiednie kompetencje i materiały, a w efekcie końcowym podnieść jakość pracy szkół polonijnych.

Bardzo dziękuję za rozmowę!

.

Rozmawiała: Danuta Świątek

Zdjęcia: archiwum PASSH